ვაჟა-ფშაველას ,,ალუდა ქეთელაურის’’ სცენარი როლური თამაშისთვის (ფოტოებით)

ცოტა რამ თანამშრომლობითი სწავლების შესახებ:

როლური თამაში თანამშრომლობითი სწავლების ერთ-ერთი მეთოდია, რომელიც მოსწავლეთაათვის განსაკუთრებით სახალისოს ხდის სასწავლო პროცესს. ეს მეთოდი მათ საშუალებას აძლევს გამოხატონ ემოციები, რაც აადვილებს სწავლის პროცესს და მასალის ათვისებას. განასხვავებენ როლური თამაშის ორ ძირითად ტიპს: თავისუფლად ასოცირებული და სპონტანური როლური ტამაშები და რეგლამენტირებული როლური თამაში. მისი მიზანია სხვა ადამიანის როლის თამაშით მოსწავლეებმა ერთი და იმავე პრობლემას რამდენიმე განსხვავებული კუთხით შეხედონ, რაც მათ თვალსაწიერს განუვითარებს.

როლური თამაში სამი ფაზისაგან შედგება: მომზადება, გათამაშება, განხილვა. სწავლების პროცესში როლური თამაშის გამოყენებას აქვს, როგორც კოგნიტური, ასევვე ემოციური და ფსიქო-ემოციური მიზანი. ის მრავალ უნარს უვითარებს მოსწავლეს, რაც ხელს უწყობს შემოქმედებითი პიროვნების განვითარებას.

ვაჟა-ფშაველას ,,ალუდა ქეთელაურის’’ სცენარი როლური თამაშისთვის

ავტორი

შატილში ამბავი მოვიდა, ქისტებმა მწყემსები დააწიოკეს, ცხენები გაიტაცეს, ალუდა ქეთელაურის „ფრთიანიცო“.

ქისტები ორი ყოფილიყვნენ. თავდასხმა ეტყობა ნაშუადღევს მოხდა.

ალუდამ იგუმანა, რომ ყაჩაღები არხოტის მხარეს წავიდოდნენ, თოფ-იარაღი აისხა და ცისკრისას მარტო დაედევნა

უკვე თენდებოდა, ყაჩაღებს რომ დაეწია და ერთი მათგანი პირველივე გასროლით მოკლა.

 „ალუდა ქეთელაური

კაცია დავლათიანი,

საფიხვნოს თავში დაჯდების,

სიტყვა მაუდის გზიანი,

ბევრს ქისტს მააჭრა მარჯვენა,

სცადა ფრანგული ფხიანი,

ცუდას რად უნდა მტერობა,

კარგია მუდამ მტრიანი“.

მეორე ქისტთან ბრძოლა გაჭირდა. ქისტიც ესროდა, ხევსურიც. თითო-თითო ტყვია კლდეს მოხვდა. ერთმა ქუდი გახვრიტა და თმაშიც გაიარა, ერთმა თოფის წამლიანი რქა დაამსხვრია ალუდასი.

ქისტი ბოლოს და ბოლოს სასიკვდილოდ დაიჭრა მკერდში.

 „შატილიონის ნასროლო ქისტს უმტვრევს გულის ფიცარსა.       

ალუდა - „არც ახლა გჭირსა რჯულძაღლო?!“     

ავტორი

შამაუჭყივლებს ქისტასა.       

მუცალი

„გულში მჭირს, გულში, რჯულ-ძაღლო,

ვაჰ, ცდასა მუცალისასა.

ძმაც ხომ მამიკალ, მეც მამკალ,

რა ვუთხრა მადლსა ღვთისასა.

მუსიკა       

ავტორი
მუცალი სიკვდილს არ ურიგდებოდა, თუმცა მის გარდაუვალობას გრძნობდა:

„მუცალს არა სწადს სიკვდილი,

ფერს არა ჰკარგავს მგლისასა,

მაჰგლეჯს, დაიფენს წყლულშია

მწვანეს ბალახსა მთისასა.“

ძალ-ღონე მოიკრიბა, ალუდას ერთიც უკანასკნელად ესროლა და დაცლილი თოფი გადაუგდო.      

მუცალი:

„ეხლა შენ იყოს რჯულ-ძაღლო,

ხელს არ ჩავარდეს სხვისასა.

სიტყვა გაუშრა პირზედა,

დაბლა დაერთხა მიწასა“   

ალუდამ ღირსეული წინააღმდეგობა იმით დააფასა, რომ მთის ადათი არ შეასრულა, მოკლულს მკლავი არ მოსჭრა. იტყოდა   

ალუდა:

„ცოდვა არიო.

ვაჟკაცო, ჩემგან მოკლულო,

ღმერთმა გაცხონოს მკვდარიო,

მკლავზედაც გებას მარჯვენა,

შენზედ ალალი არიო.

შენ ხელ შენს გულზედ დამიწდეს,

ნუმც ხარობს ქავის კარიო,

კარგი გყოლია გამჩენი,

ღმერთმ გიდღეგრძელოს გვარიო“       

ავტორი:

„მზემ აიწია ცაზედა,

ნისლებმ დაწირეს ხევები,

მისჯარებიან ცის კიდეს

კავკასიონის დევები“       

შატილს ჯერ არ ჩასწვდომია

შუქი შუადღის მზისაო,

არ ჩაუშვებენ ჩამსვლელსა,

ცა ახურია კლდისაო.“      

ავტორი:

დაბრუნებულმა ალუდამ ბრძოლის ამბავი მოხუც უშიშას მოუთხრო. მუცალზე თქვა:


ალუდა:

„იმ ცხონებულსა მუცალსა,

რკინა სდებიყო გულადა“.       

უშიშა:

„რას ამბობ, ქისტის ცხონება

არ დაწერილა რჯულადა“.      

ალუდა:

„მით ვაქებ ვაჟკაცობასა,

არ იყიდება ფულადა“.

 „ჩვენ ვიტყვით, კაცნი ჩვენა ვართ,

მარტოთ ჩვენ გვზრდიან დედანი,

ჩვენა ვსცხონდებით, ურჯულოთ

კუპრში მოელის ქშენანი.

ამის თქმით ვწარამარაობთ,

ღვთისშვილთ უკეთეს იციან.

ყველანი მართალს ამბობენ,

განა ვინაცა ჰფიციან?!“      

ავტორი

მიუგო ალუდამ და ისიც თქვა, რომ მუცალ მარჯვენის მოსაჭრელად ვერ გაიმეტა და ზედვე შეატოვა.       

ავტორი:

ახალგაზრდა ხევსურებმა მოკლული მტრისთვის მკლავის არმოჭრა ვერ წარმოიდგინეს, ალუდას ტყუილის თქმა დააბრალეს და გალანძღეს.       

ახალგაზრდა ხევსური:

„გამოქცევიხარ ქისტის შვილს,

გადუქცევიხარ ქალადა,

მაჰკალ, მარჯვენა არ მასჭერ,

უკან მისდევდი მა რადა?!“     

 ალუდას მეგობარი მინდია ნაომარი ადგილისაკენ გაემართა. მას სურდა, ქისტის გვამი ენახა და ალუდას სიმართლეში დარწმუნებულიყო.      

ავტორი:

ალუდამ საშინელი სიზმარი ნახა.

„დაბნელდა, წყალნი ტირიან,

კალთა გვეხურვის ღამისა“.

მისგან მოკლული მუცალი მოკვლას ევედრებოდა. ვიღაცამ ვითომ ადამიანის ხორცისგან დამზადებული კერძიც მიართვა.      

ავტორი:

მინდიამ მუცალის გვამი იპოვა, მარჯვენა ააჭრა და გამთენიისას შატილში მიიტანა. ჯერ ხევსურებს ანახა, შემდეგ ალუდას მიართვა.     

 მინდია:

„ახლებო, სისხლი გიფუისთ

სჭრითა და ჰკერავთ გულითა,

გულს ათრევინებთ გონებას,

თავს აჭრევინებთ ცულითა.

ადვილ ვერ იცნობთ ვაჟკაცსა,

მის ვაჟკაცობის რჯულითა“   

ავტორი:

შემდეგ მოკლულის მკლავი ალუდას მიართვა.

ალუდამ უსაყვედურა:      

ალუდა:

„თუ მკლავის მოჭრა მდომიყო,

გან ვერ მოვსჭრიდი თავადა?

ვერ გიქნავ კარგად, მინდიავ,

საქმე მოგირთავ ავადა.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

მტერს მოვკლავ, კიდევ არ მოვსჭრი

მარჯვენას მაგათ ჯიბრითა“      

მინდია:

„წესი არ არის მტრის მოკვლა,

თუ ხელ არ მასჭერ დანითა“     

 ალუდა:

„ვაი, ეგეთა სამართალს,

მონათლულს ცოდვა-ბრალითა“...     

 ავტორი: მინდიამ მუცალის მარჯვენა ხევში გადააგდო.      

ავტორი:

      „ჟამი მოვიდა საუფლო,

ხალხი ხატობას დიოდა“

ალუდამ ხევისბერ ბერდიას მოზვერი მიჰგვარა და სთხოვა, მუცალის სულის საცხონებლად შეეწირა.       

ავტორი:

ბერდიამ არაქრისტიანი მუცალისათვის მოზვრის შეწირვაზე უარი თქვა. მაშინ ალუდამ მოზვერი თვითონ დაკლა. „თან მიუხვეწა ბატონსა“      

ალუდა:

„ალლადა ჰქონდეს მუცალსა

მაგ მოუნათლავ გმირსაო“.       

ავტორი:

აღშფოთებულმა ხევისბერმა მოძმეებს უხმო და ალუდას საბედისწერო განაჩენი - თემიდან მოკვეთა გამოაცხადა.       

ბერდია:

„დავჯარდეთ ხევსურთ შვილებო,

ყველანი - დიდნი-მცირენი.

სამართალი ვქნათ, ვუმტვრიოთ,

ალუდას სახლის დირენი“       

ბერდია:

„ცეცხლი მიეცით საძოვარს,

ცასა სწვდებოდეს ალები,

სათემოდ გამოირეკეთ

ცხვარი, ძროხა და ხარები“.

შატილს ცოლ-შვილი უტირეთ,

გუდანს შიშნი და ქალები

ჰრისხავდეს ჩვენი ბატონი

არ არის შესაბრალები“   

ავტორი:

„თოვლი სთოვს, ქარი ბობოქრობს,

ყელებ შეკრულა მთებისა,

ჩამოდის ხევად ზოვები,

ჩამონასხლეტნი კლდებისა,

გაუბამ ყინულს ლურჯადა,

უბე-კალთები წყლებისა“.       

ავტორი:

ალუდა ქეთელაური, დედამისი, ცოლი ლელა და სამი შვილი ზამთრის ამ ცივ დღეს შატილიონიდან მიმავალ გზას დაადგნენ.

„დედა ეტყოდა ალუდას:       

დედა:

შვილო იარე ნელადა,

შენთან ვერ გავძლევთ ვერც მენა,

ვერც შენი ცოლი ლელაო.

ბალღები აგვიბოჟირდა,

ხელ-ფეხ დაგვეზრა ძნელაო.      

ალუდა:

„დიაცნო, ნუ ხართ ყბედადა,

მოდით, მამყევით, ვიდინოთ

ღმერთმ ეს გვარგუნა ბედადა,

ჯვარს არ აწყინოთ, თემს ნუ სწყევთ,

ნუ გადიქცევით ცეტადა“      

ავტორი:

„ერთხელ მაუნდა ალუდას,

ერთხელ მობრუნვა თავისა“      

 ალუდა:

„მშვიდობით საჯიხვეებო,

გამახარელნო თვალისა,

მშვიდობით ჩემო სახლ-კარო,

გულში ამშლელო ბრალისა.      

„გამარჯვებული ალუდა

დამარცხებული ჰგონიათ,

ვერა ხვდებიან ბეჩავნი,

გული რომ არა ჰქონიათ.“